ЯЛЧЫ-У[йаºлч ы̌-], диал. жалчы-w, (ЗДС: 241) йәлче-ү «достигнуть желаемого; иметь развитие, успех; загореться; воспламенеться, обращаться, говорить с сияющим лицом», (Бай хатыны ялчыга ялчымас дигән мәкальдә ялчыма-у «не быть довольным; не улыбаться») < гом. кыпч. йалчы- (башк. – БТДҺ: 109 – йалсы-у, йәлсе-ү, к.-балк., кырг. җалчы-, каз., к.-калп. жалшы-), уйг., үзб. йалчи- id., ш. ук «шатлану, шатландыру; тәэмин ителү» һ.б. (к. ЭСТЯ IV: 102) – чыгышы юраулы; безнеңчә, бор. (ДТС: 227) jalčït- «кызыктыру» jal- «янып китү, ялкынлану» сүзеннән -чы аффиксы ярдәмендә ясалган (чаг. кыр – кырчы-, үр – үрче-). Төп мәгъ. тат. телендә сакланган. Бу сүз, безнеңчә, бор. төрки jalčïq «ай нуры; ай», jašïq «кояш, кояш нуры», арытабан яшен (к.) сүзләре белән тамырдаш.

Дерив.: ялчык-у «чамадан тыш шатлану» (ТТАС III тә дөрес аңлатылмаган – «талчыгу» диелгән), алчын-у «шатлык кичерү, куану» к. төр. уаlčın «такыр тау битләве», ялчыт-у «үлгәнче көлдерү» ~ бор. төрки (ДТС: 228). jalčït- «рухландыру; аздыру». Барысы да ахыр чиктә ял ~ ялт тамырыннан.