ЯЛМАВЫЗ[йаºлмаw ы̌з] «чудовище, Баба-Яга», диал. (ДС I: 244; Тумашева 1992: 67, 90) җалмаwыз, себ. йалмавыц, йылмаус, йалмағус > чув. йелмĕвĕс id. ~ нуг., ком. йелмаwыз, кырг. җалмооз, җелмоғуз, каз., к.-калп. жалмаwуз, үзб. йалмавуз, йалмағиз id. бор. йэл-маңыз «шайтан Маңыз (Мангуз)» сүзеннән, к. уйг. йэл муңуч id., кырг. диал. Йэлмоғуз «диюләрнең анасы, су анасы». Чаг. Җилбегән < Йәл Бәгән. ЭСТЯ IV: 95–96. К. Җил һәм Мус. Төрки һәм күрше халыкларда чулмус, шулбус, шимнус һ.б. (күп вариантлар) «ялмавыз» төрлечә аңлатыла.

Тат. диал., себ. йалмаwыц ~ йалмаwыр «себерке», ихтимал, бу сүзнең борынгырак -r вариантыннан киләдер: Ялмавыз карчыкның себеркегә утырып очучан булуы бөтен дөньяга билгеле мифологема. Ögel: 543; МНМ II: 647 һ.б.