Тэтимол 2015

ЯЙКА-У[йаºйқа-] (себ., Будагов I: 346; ЗДС: 227) «трясти, вытряхивать; полоскать; качать на качелях» ~ алт. дьайқа-, йайқа- «баш кагу, селтәү, селкү» << бор. төрки (ДТС: 226–227) jaaqa- «чайкау; селкетү»; jajqal-, jajqan- «селкенү; тетрәү, дулкынлану», ш. ук jajtur- «керләр чайкату (чайкарга бирү яисә кушу)» > себ. (ЗДС: 236) йайға- «селтәү», йайғал- «тиз һәм дулкынлатып хәрәкәтләнү, айкалу (болытлар тур.)». Күренгәнчә, бор. төрки сүзләр себ. татарчасында бөтен парадигмасы белән сакланган. Төр. yayka- «керләр чайкау» диал. сөйләмдә генә, әд. телдә yıka- (нык кыскартылган вариант). К. ш. ук к.-калп., кырг., каз. җайқа- > жайқа- «селкетү, чайкалдыру» һ.б.

Себ. (ЗДС: 227) йайқы-у «чеби чыгару» дип аңлатылган сүз шул ук йайка-удан, аның «бишектә тирбәтеп йоклату» кебек мәгънәсеннәндер.



Предыдущая статья            Следующая статья