ЭССЕ-Ү диал. (Тумашева 1992: 50) «становиться горячим, жарким» < гом. кыпч., к. нуг., ком. исы-, кырг., каз., к.-калп. ысы- id. (фигыльләрдә бер генә -с-), уйг. исси- «эссеү» < бор. төрки (ДТС: 213–220) isi-, ïsï- id. > алт., хак., тув. изи-, як. итий- id., чув. ăш- «яну» һ.б. (к. ЭСТЯ I: 668–671).

Геминатсыз -с- очраклары икенчел булса кирәк (чөнки һәрдаим эссе < исси һ.б., к. Эссе ). Эссе- < исси- ике төрле аңлатыла ала: 1) ис, ыс исем сүзеннән ясалган фигыль дип: ис-си-, ыс-сы- ← ис//ыс дип исәпләү (Э.В. Севортян шул фикердәрәк), 2) бор. ирси-, ырсы- ← ир//ыр дип исәпләү, к. бор. төрки (ДТС: 211) ir «тауның кояшка караган ягы». Räsänen 1969: 173–174; Федотов I: 95.