Тэтимол 2015

ЧҮРӘ, диал. цүрә (ДС I: 225; ТТДС I: 509; Тумашева 1992: 247), чөрә (Гомәр Гали телендә) «обратная сторона (листа, материи, дома), обух; окружность, кругом; наоборот, напротив; около» ~ башк. (БТДҺ: 287) сүрә «төрле төскә керә торган юка ефәк» (дөресе – «дәрия, ике ягы ике төрле ефәк» булса кирәк) < гом. кыпч., к. кар. чювря, чүврэ, чэврэ, циврэ, к.-балк. чювре, цюйре, ком. чүйре, кырг. чöйрö ~ чыгт., госм. (Радлов III: 1998–2001) чäврä, аз. чеврә, төр. çevre, бор. төрки (Боровков 1963: 361) чöрä һ.б. «тирә; тирәлек; әйләнә; тирәли тотылган киртә; урау; чүрә», чув. çавра «түгәрәк; әйләнеч, урау» (< бор. тат. *чәүрә?) ← тат. чәвер-ү (к.) ~ бор. төрки (ДТС: 145) čevur-,төр. čevir- «икенче якка әйләндерү, бору, урау һ.б.» (бик күп мәгънәләрдә чагылучан) фигыленең дериваты (я бор. *чэwүрэг «әйләнмә» сүзеннән, я хәл фигыль формасыннан исемләшкән). Räsänen 1969: 102; Федотов II: 80–81.

Дерив.: чүрәләй, чүрәли ; (киреле-чүрәле дигәндә) чүрәле ; к. Чүрәкә, Чүргәнче, Шүрәле.



Предыдущая статья            Следующая статья