ЧӨМӘК, чемәк «кран, носик чайника», диал. (ТТДС I: 506; ТТДС II: 369) «стрелка лука; пятка косы» < гом. кыпч., к. башк. (БТДҺ: 281, 375) сөмөк, сөмәк «кран», һемәк «төтәткеч», ком. чүмке, кырг. чöмöк, чүмöк, к.-балк. чюмек, һ.б. (> каз., к.-калп. шүмек, шүбöк) «кран, бәбинең сидеге агып чыксын өчен бишек төбенә куелган эче куыш сөяк, төрепкә», уйг. җүмәк, госм. сүбäк id. ~ бур. сэмгэн, сэмэгэн «эче куыш сөяк, чөмәк; труба, трубка». Асылда чүмгäк ~ сүмгәк «җилекле (эче куыш) сөяк» ← чүм-, сүм- «җилек суыру». К. түбәндәгене.