ЧӘМ (ТТДС I: 500) «страсть, горячность», себ. (Тумашева 1992: 234) цам «обида; обидчивость» ~ башк. сәм, үзб. чам > каз. шам id. < бор. төрки (ДТС: 137) čam «бәхәс, җәдәл (судлашу)» > тув. чам, шам, цам, монг. цам < бор. монг. (к. ССТМЯ II: 383) čam < тибет. hčam «явыз рухлар (бигрәк тә аза, к.) белән көрәшне гәүдәләндергән мистерия – театраль тамаша» (анда артистлар махсус әзерләнеп җен-шайтаннарга каршы ярсу, ачулану хисләрен белдергәннәр), к. к.-балк. чам «тамаша, уен-көлке, кылану». Мәҗүси йола чам тур. зур әдәбият бар, к. Дьяконов В.П. Цам у тувинцев // Религиозные представления и обряды народов Сибири. Л., 1971: 16; Шастина Н.П. Следы примитивных религий в ламаистской мистерии цам // Исследования по восточной филологии. М., 1974 һ.б. Чәм < чам спектакленең төп өлеше тәмамлангач, қоғ «куану» өлеше булган, к. Куан-у. Рус. сөйл. цам тур. Аникин: 631.

Дерив.: чәмле; чәмлән-ү; чәмчел.