Тэтимол 2015

ТУЗ-У «подняться (о пыли); растрепаться; изнашиваться (об одежде); вспылить, разгорячиться, скандалить» (последнее значение чаще употребляется в составе идиомы пыр туз-у) > чув. тус-, удм. туз-, мар. тоз- id. < гом. кыпч., чыгт., уйг. тоз- < бор. төрки toz- > алт. тос- id. Бу фигыльнең исем коррелянты кар., кырг., каз., к.-калп., госм., бор. төрки toz < (Gabain 1950: 343) tоoz- «тузан, порошок» киң таралган. Безнеңчә, тоз- < тооз- *towur- < toγur // тоғур- «туфрак булу» (*tobur «туфрак; тузан») сүзеннән, тоғ (к. Радлов III: 1158) «тузан, туфрак» тамырыннан. Федотов II: 255–256.

Кайбер кыпч. телләрендә (к.-балк., ком.) тоз- күчемле фигыль: «туздыру».

Туз- тат. телендә аеруча продуктив нигез: тузыл-у, тузын-у, тузыш-у (пыр тузыш-у), туздыр-у, диал. (ТТДС I: 423) тузымтык «чүпрәк-чапрак» һ.б.; к. Тузан, Тузганак, Тузгын, Тузгы-у.



Предыдущая статья            Следующая статья