КҮНДӘЛ, күлдәм (Тумашева: 108), күлтәм (ЗДС: 351) «расстояние между двумя поворотами реки», вернее (что не сказано) «прямая линия между определенными точками» < монг. күнидэл, көнидэл, көнидэлэң, хөндлөң, xöndlöŋ «ара үлчәгәндә мөмкин кадәр туры-төз булып сузылырга тиешле аркан, киндерә»: күни «туры, төз», дэл, дэлэң «ат ялыннан яки койрык кылыннан үрелгән бау» (к. Тәл ). Бу монг. сүзе төрки телләрдә киң таралган: кр.-тат., к.-балк. köndelen, нуг. кöнденен, үзб. кундаланг «туры, аркылы ара», к. Dobr. II: 352. Чаг. ш. ук каз. күнделе- «терлекнең аякларын чапрыш тышаулау» ← чыгт. (Будагов II: 139–140) кÿндэ, кÿнде «тышау, аяк богавы» (фарсычадан диелә).

Дерив.: күндәллә-ү, күндәлләп үлчәү «ике нокта (мәс., агач, яр) арасын аеруча төгәл үлчәү». Безнеңчә, бу күндәл, күндәләң сүзләре активлаштырылырга да лаек, мәс., «диаметр» мәгъ.

Күни тамыры күндәм сүзендә дә бар, к. түбәндәгене.