Тэтимол 2015

КУ I ы̌w] (ДС I: 95; Тумашева 1992: 131–143) «трут (для разжигания огня); засохшая (в особенности прошлогодняя) трава» – имеет множество вторичных и метафорических значений – төрки телләрдә бу, мөгаен, иң бай деривацияле тамырдыр, к. башк. қыу «коры, корыган, кипкән, җиңел холыклы; каудар», тат. сөйләшләрендә «кипкән, коры; саргайган; аксыл-сары, майсыз (аш), хәйләкәр; үтә дә, бик тә» һ.б. < гом. кыпч., алт. қу, кув, қуу, хак., тув. хуу, аз., төр. коw, ғов, гаг. коф «ку; мамык» (мамык үскән җирләрдә ку урынына мамык кулланылган)», як. кыа ~ яз. монг. хии һ.б. «ку»; к. ш. ук чув. ăвă, у < болг. *һуи «ку», чув. хăва «чыра».

Мәгъ. һәм яңгыраш охшашлыгыннан чыгып, қу һәм қау (к.) сүзләрен гомоген дип карарга кирәк, ләкин монда үсеш линияләрен билгеләү кыен; госм. (Радлов II: 455–462) қаw, қав ~ бор. төрки (ДТС: 436) qav «ку, кау» белән бергә бор. төрки (ДТС: 436) qavaγu ~ башк. қыуау «ку» формасы да бар. Кайбер телчеләр ку беренчел дип тә карыйлар: бор. һәм гом. төрки quw «коры» < бор. кыт. qu, q’u «кору, кибү» (Баскаков 1987: 73). К. ш. ук Коба. ЭСТЯ V: 98–99 (әдәбият күрсәтелә). Федотов I: 79–80.

Дерив.: куар-у; кулык (гөмбә); башк. (БТДҺ: 297) қыуғыл «аксыл сары».



Предыдущая статья            Следующая статья