КӘРТӘ «двор, ограждение; рамки» (к. кәртәгә керү «входить в рамки чего-либо», диал. (в Башкортостане как в тат., так и в башк. печати) «жердь, жердина» в отличие от киртә «ограда» ~ чув. карта, мар. кäртä > карта, удм., манси. картá, каз. (ҚТДС: 156) керте id. – бор. тат. теленнән таралган булса кирәк. Чаг. Калдаз .

Кәртә ~ киртә вариантлары бор. *кэртэ, к. төр. kerte «кирт, төрле үлчәү аләтләрендә – санлы сызык; кәртә; киртә, кечкенә арык» яңгырашыннан килә һәм мондый вариантлар булу – тат. теленең үзенчәлеге. Бу факт (кәй сүзе кебек, к. югарыда) татарларның бор. бабалары төркиләрдән беренче булып урта пояста утрак тормышка күчкәнлегенә һәм болгарлардан элек үк Урта Идел регионында яши башлаганлыгына дәлил (к. ш. ук Басу ). Räsänen 1969: 293; Федотов I: 232–233.

Рус., морд., коми. һ.б. карда (> тат. сөйл. кáрда) чув. теленнән таралган (к. Фасмер II: 196–197), каз. (ҚТДС: 156) керте, кертелеү «кәртә, кәртәләү» татарчадан (төньяк Казакстаннан).

Кәртә < кэртэ > киртә сүзенең чыгышы ачык түгел, чөнки күп телләрдә охшаш сүзләр күп. Ихтимал, бу сүз кимәкләр телендә булгандыр. М. Рясянен бу сүзне кирт- < кэрт- (к. Кирт-ү ) фигыленнән димәкче. Ш. ук вакытта к. фар. кäрдэ, кäртэ «түтәл, эшкәртелгән җир, кишәрлек»; Евразиядәге күп телләрдә *kert, *kerd «киртәләнеп алынган урын» сүзе очрый, к. Абаев I: 586. К. Киртә.

Дерив.: кәртәле, кәртәсез; кәртәлек, кәртәлә-ү (шуннан кәртәлән-ү ).