Тэтимол 2015

КАЕЗ[қаºй ы̌з] «обработанная для поделок кора липы, вяза, берёзы и т.п.», диал. (ДС I: 71, ТТДС I: 236) қайыз, кайыс «вяз», себ. (Тумашева 1992: 114) қайас «берестяная коробка» ~ башк. иск. (Троянский I: 128) қайыз «кабык; кайры», миш. (ЗДС: 268) кайыз «карама агачы», үзб. (ЎХШЛ: 154) қайиз «кайры» < бор. төрки (ДТС: 403–404) qaïz, qadïz ~ чув. хойыр > хуйыр < болг. *қайыры (?) ~ чаг. монг. хайиласун, хайиласан «карама».

Каез кадимге тормышта бик кулланышлы нәрсә булган, шунлыктан аның дериватлары да күп булырга тиеш, к. тат. диал., башк. диал. (ТТДС I: 188; БТДҺ: 179) кайжы-у, кайжа-у «әрчү» ~ үзб. (к. Абдуллаев: 149) қайза- «каезлау, кайрысын салдыру», бор. (ДТС: 403) qadïzlan- «кайрылану, кайры үсү», тат. диал. (без теркәдек. – Р.Ә.) қайызғақ «кайрысы җиңел аерылучан», кайызла-у «кабыктан каез ясау; кыйнау, тукмау» (чаг. рус. луб, луп «каез», лупить «тукмау»). К. Кайры.



Предыдущая статья            Следующая статья