ИКМӘК, диал. (ДС II: 89, 225; ТТДС I: 557, 571) итмәк, үкмәк, үпмәк, себ. (Тумашева 1992: 61, 228, 231) итмәк, үптәк, үптöк, үтмöк «хлеб; хлеба» ~ бор. төрки (ДТС: 175, 188, 393) epmek, etmak, ötmäk, чыгт. ~ яз. монг. (Поппе 1938: 67, 279) etmеk, ötmеk > төр., аз. (Будагов I: 200) этмек, үтмек, öпмек һ.б. күп вариантлар (к. ЭСТЯ I: 254–257, ләкин анда да барысы да искә алынмаган). Тат. икмәк ~ угыз экмәк (төр. ekmеk) варианты ик- «игү» фигыле тәэсирендә халык этимологиясе буенча килеп чыккан, төп варианты бор. (МК) epmek һәм ул сүз тат., башк. әпәй, ипей > ипи (к. Ипи ) сүзе белән тамырдаш дигән фикер бар (Э.В. Севортян).

Дерив.: икмәкле, икмәксез; икмәкче.